محمد(ع)، حضرت شيخ آقا بزرگ تهرانى - رحمة الله‏عليه.» (15) .

10 - نويسنده نامدار جلال آل احمد

ايشان پس از انتشار جلد پنجم الذريعه مقاله‏اى رات در معرفى آن منتشر ساخت كه ضمن آن‏مى‏نويسد:

«براستى بايد گفت كمتر محقق و كتابدار و يا مطالعه كننده‏اى در تاريخ ايران بعد از اسلام مى‏تواندخود را از اين مجموعه گرانبها بى‏نياز بداند.» (16) .

11 - استاد سيد مرتضى نجومى:

«مرحوم حاج شيخ (رحمة الله عليه) بسيار بزگوار، سليم النفس، خود نگهدار، حليم و دائم الاشتغال‏و الكتابه بودند، به مجرد آنكه از نوشتن يا مطالعه دست مى‏كشيدند تا قدرى استراحت كنند مى‏ديدم‏آهسته به ذكر خدا مشغول است.».

استاد نجومى در سخن ديگرى مى‏گويد:

«اصولا بنده معتقدم كه حاج شيخ بر اثر خدمت‏ساليان متمادى به اسلام، داشتن خلوص، خضوع،خشوع،ملكه سلامت نفس و ارامش روان، سلوك الهى بر ايشان پيدا شده بود.» (17) .

12 - استاد شيخ نصرالله شبسترى:

«نابغه عظيم الشان، حضرت استاد آقا حاج شيخ آقا بزرگ تهرانى از دانشمندان اسلامى و.... [از] اين‏مغز متفكر، اين قلب مطمئن، اين ديده بينا، اين دانشمند توانا،اين بزرگمرد افتخار بخش و اين قهرمان‏شب زنده دار [چه مى‏توان گفت]. (18) .

در حديث ديگران

تا اينجا هرچه نقل شد سخنانى بود كه علماء و انديشمندان شيعه در حق محقق تهرانى گفته‏اند،البته نههمه سخنان گفته شده كه فقط بخش اندكى شايد برخى چنين تصور كنند كه اين بزرگان بيشتربه خاطر اينكه محقق آثار شيعه را احياء كرده است او را چنين ستوده‏اند اما با توجه به سخنانى كه پس ازاين نقل خواهيم كرد معلوم خواهد شد كه نه چنين است. و آن مهم درست است كه نقشى در اين‏ستاشيها و بزرگداشتها دارد ولى همه مطلب اين نيست و اگر هم تنها همان باشد خود كار بس بزرگ وگسترده‏اى است چرا كه احياى آثار اسلام و عرب حتى ايران، در گروه احياى آثار شيعه است و محقق‏تهرانى با كارهاى بزرگى كه كرده است اين همه را يكجا احياء كرده است، حال بهتر است وصف محقق رااز زبان برخى دانشمندان غير شيعه و غير اسلامى بشنويم چرا كه گفته‏اند:

بهتر آن باشد كه سر دلبران.

گفته آيد در حديث ديگران.

1. استاد يوسف اسعد داغر بيروتى (19)

«به خدا سوگند اگر براى شيعه، در قرن چهاردهم هجرى نمى‏بود جز امينى بزرگ و الغديرش، ومرحوم سيد محسن امين و اعيان الشيعه‏اش، و علامه كبير شيخ آقا بزرگ و الذريعه‏اش، در نظرخردمندان، همين مردان دين براى خدمت‏به علم و اجتماع و هدايت افكار كافى بود....» (20) .

همين دانشمند مسيحى آنگاه كه كتابش «دور الكتب العربية فى الخافقين‏» را به شيخ اهداء مى‏كند،چنين مى‏نويسد:

«الى عبقرية التارخى و شيخ الباحثين‏».

- براى نابغه و اعجوبه تاريخ، پير پژوهشگران و سرور انديشمندان. (21) .

2. استاد عبدالجبار اعظمى، رئيس هيئت «دار الثقافة الاسلامية‏» در بغداد:

«زندگانى امام فقيد [شيخ آقا بزرگ] همه‏اش جهاد در راه خدا و براى خوشنودى خدا بود، حقا كه وى‏در زهد و خويشتن دارى، در قناعت و سخت گيرى بر خويشتن، نمونه يگانه‏اى از نيكمردان گذشته بود.از دنيا و لذتهاى مادى آن دوى جست و از زعامت و رياست‏با اينكه لياقت آن را داشت اجتناب كرد. به‏درستى كه او اسوه نيك و صاحب سيرت روشن و خصلت نيكو بود.... هدف و قصدش در زندگى خدمت‏به‏شريعت غراء و دانش و انسانيت‏با هم بود.... و كتابش الذريعه كه تكمله‏اى در تكميل كتاب «كشف‏الظنون‏» شمرده مى‏شود. [!] از معجزات قلم و تاليف در اين روزگار است و...» (22) .

3. استاد شبيب مالكى، استاندار وقت كربلا:

«مجاهد كبير، اية الله العظمى آقا بزرگ - طيب الله ثراه - خود دائرة المعارف كاملى در گستره دانش‏بود. گذشته از اينكه يكى از شخصيتهاى شاخص در مجال علم و معرفت محسوب مى‏شود بزرگى ازبزرگان وطن، و قهرمان ملى بود...» (23) .

4. دكتر جاسم محمد خلف، رئيس دانشگاه بغداد:

«آقابزرگ پيش ما مجهول نبود تا پس از مرگش شناخته شده باشد. آثار او هميشه در پيش ديد مابود. در حقيقت تمام آنچه را كه شيخ نوشته، آثارى است كه دانشگاهيان به هيچ وجه از آن بى‏نيازنيستند. در ميزان ما دانشگاهيان، براى هر دانشور جستجوگرى كه با پژوهش زندگى كند، او نمونه نيك‏و ايده‏آلى است. با داشتن چنين نمونه نابى است كه هر دانشورى بايد از پس دانش جز نشر دانش و ازتاليف جز جاودانه كردن تاليف و تحكيم حقايق و حفظ تارخى رانخواهد. چرا كه او چنين بود و درست‏به خاطر همين مهم بود كه دانشمندان و شرق شناسان در شرق و غرب زمين، او را بزرگ‏مى‏داشتند.» (24) .

پى‏نوشتها:

1) منظور اجازه نامه مفصلى است كه شيخ آقا بزرگ براى علامه امينى نوشته بود، رك، فصل آثار همين دفتر.

2) الغدير، ج‏10، ص ح، اين سخن را علامه امينى زمانى در حق شيخ نوشت كه او هنوز زنده بود.

3) اين سخن تنها بخش كوتاهى است از مقدمه‏اى كه علامه كاشف الغطاء بر جلد اول الذريعه نوشته بود.

4) همان، الذريعه، ج‏1، ص‏4.

5) همان، مقدمه، به اندكى تصرف.

6) يادنامه علامه امين، ص‏72.

7) الشيخ آغا بزرگ الطهرانى فقيد العلم و الادب، ص‏16.

8) الغدير فى التراث الاسلامى، ص‏236.

9) همان، ص‏57.

10) همان، ص‏101.

11) استاد اين سخن را در ضمن مصاحبه‏اى كه با صدا و سيما داشت فرمود، نوار مصاحبه در صدا و سيما و... موجود است.

12) الشيخ آغا بزرگ الطهرانى فقيد العلم، ص‏17.

13) شيخ آقا بزرگ، ص‏7.

14) همان، مقدمه ص‏21.

15) همان، ص‏65.

16) همان، ص‏15، به نقل از مجله «سخن‏» س‏2، ش‏11 - 12، دى و بهمن 1324.

17) نورعلم، شماره 38، ص‏42 - 48.

18) همان، ص‏50، به نقل ازكتاب «وفادار باشيد»، ص‏6، 7.

19) دانشمند و محقق مسيحى، مورخ پركار و صاحب آثار فراوان از جمله: «مصادر الدراسة الادبيه‏».

20) حساس‏ترين فراز تاريخ،ص‏139، به نقل از الغدير، مقدمه، ص ك.

21) كيهان فرهنگى، سال دوم، شماره دوم، ص‏9.

22) الشيخ آغا بزرگ الطهارنى فقيد العلم و الادب، ص‏6 - 7.

23) همان، ص‏12.

24) همان، ص‏18.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: